3 روش ساخت فلاکس لحیم کاری (جوهر پخته) | ترکیبات + نحوه استفاده
خلاصه مقاله فلاکس لحیم کاری:
کاربرد فلاکس لحیم کاری
فلاکس لحیم کاری، جوهرپخته یا اسید لحیم کاری یک محلول یا ژل است که در محیط کاملا اسیدی و بر پایه اسید کلریدریک تولید می شود. به منظور پاکسازی سطوح رادیاتور های برنجی و مسی خودرو، قبل از عملیات لحیم کاری رادیاتور ماشین به محل مورد نظر زده میشود و وظیفه آن حل کردن اکسیدهای سطحی و آمادهسازی فلز برای اتصال قلع یا سیم لحیم است.
- قیمت: عرضه در بستههای 1.5 لیتری با قیمت 500 هزار تومان.
- کاربری آسان: مناسب برای استفاده در لحیمکاری صنعتی و خانگی.
- بهبود کیفیت لحیمکاری: جلوگیری از اکسیداسیون و بهبود چسبندگی و استحکام لحیم
ترکیبات فلاکس لحیم کاری:
ترکیبات فلاکس های لحیم کاری مایع یا اسیدلحیم کاری که معمولا بیشتر در صنعت رادیاتورسازی خودرو کاربرد دارند، بر دو پایه ی کلرید و برمید در صنعت تولید می شوند.
ترکیبات فلاکس لحیم کاری پایه برمیدی، با وسعت کمتری استفاده و به کار گرفته می شوند که همین دلیل باعث تولید بسیار کم این محصول شده است.
ساختار شیمیایی (فرمول ساخت) فلاکس لحیم کاری
در فلاکسهای لحیمکاری معمولاً با این دو گروه شیمیایی سر و کار داریم:
1. Rosin (Colophony) - فلاکس نوع پایه رزین
ماده اصلی: Abietic acid
فرمول: C₂₀H₃₀O₂
2. Zinc Chloride - (ZnCl₂) فلاکس نوع اسیدی
ساختار یونی (یون Zn²⁺ و دو یون Cl⁻، ionic bond)
3. (NH₄Cl) - Ammonium Chloride فلاکس نوع اسیدی
یون آمونیوم با یون کلرید (پیوند یونی)
موارد مصرف فلاکس لحیم کاری:
فلاکس لحیم کاری جهت لحیم کاری رادیاتورهای مسی و برنجی انواع خودروها و آماده سازی سطح فلزات قبل از عملیات لحیم کاری و اکسید زدایی محل اتصال فلزات از اسید خام استفاده می شود.
3 روش ساخت فلاکس لحیم کاری در خانه و کارگاه:
(ساخت Flux مخصوص لحیمکاری مخصوص کارهای معمول فلزات مثل رادیاتور، مس، برنج، آلومینیوم)
کاربرد: معمولترین و کمخطرترین فلاکس خانگی، مناسب برد الکترونیکی و لحیم فلز مس/برنج.
مواد لازم:
- صمغ درخت کاج (Pine Rosin یا Colophony)*
- میتوانید از عطاری یا فروشگاه ادوات شیمیایی تهیه کنید
- الکل ایزوپروپیل (یا الکل سفید ۹۶%)
- شیشه دربدار شفاف (مثلاً شیشه مربا)
مراحل ساخت:
- خرد کردن صمغ کاج: مقدار لازم (مثلاً ۵۰ گرم) را به قطعات کوچکتر خرد کنید تا سریع حل شود.
- اضافه کردن الکل: دقیقاً ۱۰۰ میلیلیتر الکل ایزوپروپیل یا الکل سفید به صمغ خرد شده اضافه کنید.
- ترکیب و حل کردن: ظرف را ببندید و خوب تکان دهید.
- صبر کنید تا صمغ در الکل کاملاً حل شود (چندین ساعت تا یک شب)
- اگر لازم بود، هر چند وقت یک بار تکان دهید.
- استفاده: این محلول پایهای، هم برای مصارف برد الکترونیک و هم لحیمکاری سبک قابل استفاده است.
یادداشت: اگر چسبندگی محلول زیاد بود یا خیلی غلیظ شد، کمی الکل بیشتر اضافه کنید تا رقیق شود.
کاربرد: برای کارهایی مثل تعمیر رادیاتور خودرو، لولههای مسی آب و … مناسب است.
نکته ایمنی: فلاکسهای اسیدی خورنده هستند؛ حتما دستکش و عینک بزنید.
مواد لازم:
- روی کلرید (Zinc Chloride)
- معمولاً به شکل بلور یا پودر در فروشگاههای شیمیایی موجود است.
- اسید کلریدریک (Hydrochloric Acid, HCl)
- آب مقطر
- ظرف پیرکس یا شیشهای مقاوم اسید
روش ساخت (دستور کلاسیک انگلیسی، اقتباسشده از منابعی مثل (Instructables):
ساخت “Zinc Chloride” (فلاکس اسیدی) در خانه:
- مقداری براده روی (زینک) داخل ظرف پیرکس بریزید (مثلاً حدود ۱۰ گرم)
- اسید کلریدریک غلیظ (۱۲٪ تا ۳۵٪) را به آرامی روی براده بریزید (دود و گاز آزاد میشود، در فضای باز انجام دهید)
- واکنش: براده حل میشود و محلول شفاف به دست میآید—محلول شما، همان فلاکس اسیدی است!
- برای رقیقتر شدن (و کاهش خورندگی)، محلول را با آب مقطر کمی رقیق کنید.
نکته:
- استفاده بیش از حد اسید باعث آسیب جدی به فلز و خورندگی آن بعد از لحیمکاری میشود، پس محلول را فقط روی نقطه مورد نظر استفاده و حتماً بعد از پایان کار با آب و صابون کامل شسته و خشک کنید.
مواد لازم:
- آمونیاک جامد (Ammonium Chloride, نمک لحیم)
- کمی آب مقطر
طرز تهیه:
- آمونیوم کلرید را با آب مقطر حل کنید تا یک محلول شفاف و رقیق بهدست بیاورید. این محلول برای لحیمکاریهای سبک (مثلاً قلعکاری سیم و مس) جواب میدهد.
جمعبندی و پیشنهاد:
اگر هدف شما لحیمکاری قطعات حساس یا کارگاهی در خانه است، ساخت Rosin Flux (با صمغ کاج و الکل) هم امنترین هم سادهترین روش است.
برای رادیاتور یا لولهکشی، روش اسیدی با روی کلرید و اسید کلریدریک یا حتی آمونیوم کلرید مناسبتر است. (فقط مراقب ایمنی باشید!)
توصیه: اگر تجربه کافی ندارید، (به دلیل ایمنی و کیفیت، مخصوصاً در لحیمکاری آلومینیوم یا مس) از فلاکس استاندارد کارخانهای استفاده کنید
فلاکس لحیم کاری موتوواش
700,000 تومان-
فرمول اسیدی قوی (پایه کلریدریک) برای پاکسازی قوی اکسید و چربی از سطح رادیاتورها
-
توسعهیافته برای رادیاتور خودرو (مس و برنج)، با ضمانت کیفیت اتصال و جلوگیری از خوردگی
-
اجرای ساده و صنعتی: استفادهی آسان با قلمو یا اسپری، فعال در دمای محیط
-
جلوگیری از اکسید در دماهای بالا
-
بهبود جریان لحیم و چسبندگی آلیاژ
-
ارتقاء کیفیت لحیمکاری صنعتی و خانگی
منابع انگلیسی معتبر برای ساخت Flux:
- Instructables: How to Make and Use Flux
- DIY Flux from Pine Rosin (YouTube)
- Make Soldering Flux At Home (Thread in EEVBlog Forum)
روش استفاده از فلاکس لحیم کاری یا جوهرپخته برای لحیم کاری
در عملیات لحیم کاری رادیاتورهای مسی و برنجی به دلیل وجود اکسید و چرب بودن سطح رادیاتور، ضروری می باشد که برای آماده سازی سطح رادیاتور قبل از لحیم کاری حتما از محلول فلاکس لحیم کاری جهت اتصالی قوی و تمیز و عاری از هرگونه چربی و دوده بر روی سطح استفاده شود که میزان مصرف این محلول لحیم کاری با توجه به سطح مقطع موجود متغیر می باشد.
۱. سطح مورد نظر را با سنباده یا برس سیمی کاملاً تمیز کنید
۲. مقدار کافی از مایع فلاکس روی محل مورد نیاز بزنید
۳. قطعه را آرام گرم کنید تا فلاکس فعال شود (با هویه یا شعله کوچک)
۴. سیم لحیم مخصوص رادیاتور را روی محل بگذارید تا ذوب شود و فاصله/ترک را پر کند
۵. در پایان اضافات لحیم و فلاکس را تمیز کنید تا خوردگی پیش نیاید
سیم لحیم رادیاتور چیست؟
سیم لحیم رادیاتور معمولاً از قلع همراه با اندکی سرب تهیه و دارای روکش فلاکس است، یا باید حتماً با فلاکس همراه باشد تا چسبندگی لازم ایجاد شود. سیمهای مخصوص رادیاتور برای تحمل گرمای زیاد موتور طراحی میشوند.
توصیه های ایمنی هنگام استفاده از مایع فلاکس لحیم کاری:
محلول فلاکس لحیم کاری یا همان جوهر پخته را معمولا به صورت خالص مورد استفاده می دهند و توصیه می شود در هنگام کار با این محلول از دستکش و عینک ایمنی استفاده شود و در صورت تماس با چشم و یا پوست ، سریعا آن موضع با آب سرد شستشو داده شود.
تفاوت لحیم کاری رادیاتور آلومینیومی و مسی
- رادیاتورهای مسی و برنجی (سنتیتر): با فلاکس اسیدی معمولی قابل لحیمکاریاند
- رادیاتورهای آلومینیومی (مدلهای جدید): نیازمند فلاکس و سیم لحیم مخصوص آلومینیوم هستند (عدم رعایت این موضوع باعث کوتاه شدن عمر تعمیر میشود)
منابع اطلاعاتی:
- Eastwood: How to Solder a Radiator
- Motortrend: Soldering Brass Radiators
- Harris Products Group: Soldering Aluminum Radiators
لحیمکاری فرآیندی است که برای اتصال قطعات فلزی با استفاده از آلیاژی با نقطه ذوب پایین انجام میشود. این روش به دو دسته اصلی تقسیم میشود:
- لحیمکاری نرم: معمولاً برای اتصال مدارهای الکتریکی و قطعات الکترونیکی استفاده میشود.
- لحیمکاری سخت: در اتصالاتی که به مقاومت حرارتی و مکانیکی بالا نیاز دارند، مانند سیستمهای لولهکشی و قطعات خودرو، کاربرد دارد.
- لحیمکاری در الکترونیک: این روش معمولاً از قلع و سرب استفاده میکند و در مونتاژ بردهای مدار چاپی کاربرد دارد.
- لحیمکاری در لولهکشی: برای اتصال لولههای مسی و فلزی بدون استفاده از پیچ یا جوش.
- لحیمکاری در صنعت خودرو: برای تعمیر و ترمیم رادیاتورها و قطعات خودرو، از جمله رادیاتورهای آلومینیومی.
- لحیمکاری تزئینی و هنری: در ساخت جواهرات و آثار هنری.
- ابزارها: شامل هویه، سیم لحیم، فلاکس و ابزارهای حفاظتی مانند دستکش و عینک.
- آمادهسازی سطح: تمیز کردن قطعات فلزی از هرگونه آلودگی یا چربی.
نکات ایمنی
- استفاده از ابزارهای حفاظتی برای جلوگیری از آسیب.
- کار در محیط با تهویه مناسب برای کاهش تماس با دودهای مضر.
دیگر مطالب وبلاگ
سلام، برای لحیم کاری رادیاتور ماشین چه موادی لازمه؟ مخصوصاً اگه بخوام بدون آسیب به قطعات کار کنم، چی پیشنهاد میدید؟
سلام امیر عزیز؛ برای لحیمکاری رادیاتور ماشین بهترین کار اینه که از فلاکسهای مخصوص و اسید لحیم کاری بدون ضرر استفاده کنی. این دو تا بهت کمک میکنن اتصالات تمیز و محکمی بزنی. هر سوالی داشتی بازم در خدمتتم!
وقتتون بخیر، اسید مخصوص لحیم کاری با اسید معمولی فرق داره؟ برای کارهای ظریف رادیاتور کاربردش چیه دقیقاً؟
سلام ، بله اسید مخصوص لحیم کاری فرمول متفاوتی داره که باعث میشه قطعات بهتر به هم متصل بشن و زنگ هم نزنن. برای کارهای ظریف رادیاتور حتماً همین اسیدهای مخصوص رو استفاده کن، چون هم قدرت اتصالش خوبه هم به قطعه آسیب نمیزنه.
آیا فلاکس لحیم کاری رادیاتور با فلاکس معمولی فرق داره؟ کدوم رو پیشنهاد میکنید برای دوام بیشتر؟
مجید جان دقیقا درسته! فلاکس لحیم کاری رادیاتور یک ترکیب خاصه که مقاومت و دوام بیشتری میده و از خوردگی جلوگیری میکنه. پیشنهاد من استفاده از فلاکس تخصصی هست و اگه مایل باشی این محصول رو اینجا میتونی ببینی:
https://motowash.ir/product/soldering-liquid/
با سلام، سیم لحیم کاری رادیاتور رو از کجا باید تهیه کنم و موقع استفاده باید حواسم به چی باشه؟
سلام سجاد عزیز؛ سیم لحیم کاری مخصوص رادیاتور رو میتونی از ابزارفروشیهای معتبر تهیه کنی، و حتماً با فلاکس اصل استفاده کن تا اتصال محکمتر بشه و قطعات آسیب نبینن.
سلام، اسید لحیم کاری توی کار با آلومینیوم هم کاربرد داره؟ نگران خوردگی هستم.
بله اسید لحیم کاری مناسب آلومینیوم هم داریم که فرمولش جوریه قطعه رو نمیسوزونه یا نخورده نمیکنه. حتماً از نمونههای مرغوب استفاده کن و یادت باشه بعدش قطعه رو خوب تمیز کنی. هر سوالی داشتی همینجا بپرس.
اسید لحیم کاری چیه و اصلاً چرا باید استفاده کنیم؟ میشه ساده توضیح بدید؟
اسید لحیم کاری یه محلول مخصوصه که باعث میشه لحیم بهتر به فلز بچسبه و اتصال محکمتری بشه. بدون اون بیشتر اوقات لحیم به خوبی نمیچسبه یا زود جدا میشه.
طرز استفاده از مایع فلاکس رو میشه توضیح بدید؟ هر بار چقدر لازمه؟
سلام علی، مقدار خیلی کمی فلاکس رو با قلم مو یا نوک ابزار روی سطح مورد نظر بزن، بعد لحیمکاری کن. اضافه فلاکس بعد کار رو حتماً پاک کن. اگه مایع فلاکس اصل میخوای اینجا برات گذاشتم:
https://motowash.ir/product/soldering-liquid/
لحیم کاری بهتر برای رادیاتور آلومینیومی خودرو کدوم مواده؟ اسید معمولی جواب میده یا باید چیزی خاص استفاده کنم؟
ایمان عزیز برای آلومینیوم بهتره حتماً اسید و فلاکس مخصوص این آلیاژ رو تهیه کنی تا آسیب نزنه و اتصال قوی بشه. فلاکسهای ما برای آلومینیوم هم جواب میدن، نمونه محصول رو اینجا ببین:
https://motowash.ir/product/soldering-liquid/
سلام. چشمم دنبال محلول لحیم کاری هست که تمیز و بدون جرم بذاره، شما چی پیشنهاد میدید؟
سلام رضا جان، محلولهای لحیم کاری رادیاتور موتوواش دقیقاً برای همین ساخته شدن که قطعات بدون جرم و اضافات باشن و اتصال طولانی مدت رو تضمین کنن. راهنمای خریدشو خواستی اینجا برات گذاشتم. هر سوال داشتی بپرس.
https://motowash.ir/product/soldering-liquid/
ساخت فلاکس لحیم کاری خونگی واقعا جواب میده؟ یا بهتره از آماده موتوواش استفاده کنم؟
مصطفی عزیز، فلاکسهای خونگی گاهی باعث آسیب به قطعه یا خوردگی میشن. پیشنهاد ما همیشه نمونه آماده و تست شده است که توی سایت ما موجوده:
https://motowash.ir/product/soldering-liquid/